امروزه در سراسر جهان، مشکلی که همه‌ی انسان‌ها را تهدید می‌کند، کمبود آب است. منظور از کمبود آب، محدود و کم شدن منابع آب زیرزمینی بوده که به آب شیرین و قابل شرب مربوط است. این کمبود، همه مردم جهان را با بحران کمبود آب آشامیدنی مواجه کرده و باعث نگرانی شده است. از جمله عوامل کم آبی، می‌توان به خشکسالی، آلودگی، کمبود بارندگی، استفاده بی رویه و عدم صرفه جویی در منابع آب اشاره کرد. اگر به کره زمین و میزان آب موجود روی آن توجه کنیم، رنگ آبی را بیشتر از قسمت‌های خشک می‌بینیم؛ اما همه این آب، برای مصرف انسان و سایر موجودات نیست و فقط درصد خیلی کمی از آن در دسترس و قابل استفاده است.
کمبود آب در جهان در تمام نقاط برابر نیست و بعضی مناطق کم آب‌تر و خشک‌‌تر از مناطق دیگر است. پس موقعیت جغرافیایی برای تعیین علل اصلی کمبود آب در جهان، از نکات مهم محسوب می‌شود. بعضی از مناطق جهان، با پیشرفت در زمینه‌های علمی مختلف و توجه به خطری که از کمبود آب ممکن است در آینده آنها را تهدید کند، دست به کار شده تا آمادگی لازم برای کم کردن انواع وابستگی به آب را کسب کنند. در حال حاضر در همه کشورها باید آب قابل مصرف و قابل عرضه را بررسی، و متناسب با آن میزان تقاضا را تا جای ممکن کنترل کرد. در ادامه این مطلب بیشتر راجع به کمبود آب در جهان و علت‌های آن گفتیم که دانستن آن باعث می‌شود در مصرف این منبع با ارزش و کیمیا دقت لازم را به کار ببریم.
عوامل اصلی کمبود آب در جهان
بیشتر سطح کره زمین را آب فرا گرفته است ولی تنها سه درصد از هفتاد درصد آب سطح زمین شیرین بوده که از همین سه درصد هم دو سوم آن، به صورت یخ در یخچال‌های طبیعی وجود دارد و تا حد زیاد نمی‌توان از آن استفاده کرد. آب آشامیدنی سالم و تمیز، به طور کل کمیاب و دور از دسترس است و افراد زیادی در سراسر جهان، حتی دسترسی کافی به آب مصرفی روزانه خود را هم ندارند. اما افرادی که دسترسی به این آب محدود را هم دارند، باز هم در مصرف آن سهل انگاری کرده و آن را بی رویه مصرف می‌کنند. به طوری که بسیاری از کشورها به طور جدی با مشکل کمبود آب در جهان مواجه هستند.
-
افزایش جمعیت و تاثیر آن بر کمبود آب
ما در جهان، رشد و افزایش تقریبا دو برابری جمعیت در چند سال گذشته را شاهد بوده‌ایم. امروزه رعایت انواع نکات بهداشتی، پیشرفت در زمینه علمی و درمان بیماری و اصلاح مواردی که در گذشته موجب مرگ می‌شد، به رشد جمعیت ربط دارد. در واقع تولد به آن صورت افزایش نیافته و این مرگ و میر بوده که کاهش داشته و جمعیت جهان روند افزایشی پیدا کرده است. این افزایش جمعیت، باعث افزایش تقاضا برای مصرف آب شیرین شده و از علل اصلی کمبود آب در جهان محسوب می‌شود.
-
آلوده شدن آب شرب، از دیگر عوامل کمبود آب در جهان
از جمله مواردی که از علل اصلی کمبود آب در جهان بوده، مصرف بی رویه آب در بخش کشاورزی است. آفت کش و کودهایی که در این بخش در آب رها شده، موجب آلودگی آب می‌شود. در بسیاری از کشور‌های صنعتی و حتی غیر صنعتی، برای صرفه جویی در منابع مالی خود و عدم مدیریت پسماند ناشی از صنعت، با رها کردن این مواد در منابع آب مختلف مثل رود، رودخانه منابع را آلوده می‌کنند. یا به عبارتی تخلیه غیر قانونی زباله حاصل از صنایع در رودخانه و منابع آب، موجب آلودگی آب و ایجاد بیماری‌های گوناگون می‌شود. انسان به طور روزانه برای موارد گوناگون از آب، استفاده بی رویه دارد و همین امر تمام شدن منابع آب را در پی دارد. علاوه بر این، فاضلاب و پسماند‌های تولیدی حاصل از مصارف مختلف، باعث آلودگی آب می‌شود. این آلودگی‌ها که در آب ماندگار شوند، بعد از مدتی موجب بیماری و ایجاد مشکلات عمده دیگر نیز می‌شوند.
-
مصرف بی رویه آب در بخش کشاورزی
همانطور که گفتیم، از علل اصلی کمبود آب در جهان، استفاده آب شرب در بخش کشاورزی است. علاوه بر آلودگی آب در بخش کشاورزی، عوامل زیر باعث افزایش مصرف آب می‌شود:
- عدم تناسب گیاه با زمین
- کاشت گیاهانی با مصرف آب بالا در زمین نامناسب
- چکه کردن لوله و خراب بودن ابزار و وسایل آبیاری
گرچه امروزه با تلاش برای پیشرفته کردن صنعت و به کار بردن روش‌های مختلف، صرفه جویی در مصرف آب در بخش کشاورزی پیشرفت خوبی داشته است. اما در برخی از کشور‌هایی که صنعت کشاورزی آنها بسیار توسعه یافته است، باید برای استفاده از آب تدابیری جدی اندیشیده شود تا از مصرف بی رویه آن جلوگیری شود.
-
تغییرات آب و هوایی و تاثیر آن بر کمبود آب در جهان
یکی دیگر از دلایل کمبود آب در جهان، بالا رفتن دمای کره زمین است. کارخانه‌ها و صنایع مختلف در جهان باعث افزایش گاز‌های گلخانه‌ای و آزاد شدن عناصری مثل کربن دی اکسید در هوا می‌شوند که دمای کره زمین را افزایش می‌دهد. این گرما باعث کاهش بارش شده و یخ‌های کره زمین را ذوب می‌کند و سطح آب‌های آزاد بالا می‌آید. این آب قابل مصرف نیست و صرفا باعث کوچ جمعیت به مناطق دیگر و همچنین باعث خشکی و ایجاد طوفان و سیل خواهد شد.
-
جنگ میان آب در بین کشورها
امروزه خطری که بیش از هر چیزی بین مردم جهان پیشبینی می‌شود، خطر جنگ بر سر آب است. به طوری که ساکنین مناطق خشک و کم آب برای تصرف مناطق آب خیز و مناسب با جدال با یکدیگر می پردازند و این در آینده ای نزدیک رواج پیدا خواهد کرد و آب علت اصلی جنگ بین انسان‌ها می‌شود.
-
خشکسالی
مناطقی از کره زمین که آب و هوای خشک دارند، بیشتر در معرض خشکسالی و کمبود بحرانی آب قرار می‌گیرند. در این مناطق بارندگی کم بوده و منابع آب با مصرف ساکنین و موجودات دیگربه مرور کم می‌شود. کم شدن آب چشمه و منابع آب زیرزمینی خطر جدی را برای ساکنین سراسر جهان از جمله ساکنین مناطق خشک جهان، به همراه دارد که باید برای آن به فکر چاره بود.
راهکارهایی برای مقابله با کمبود آب در جهان
-
افزایش سیستم‌های نوین آبیاری
صنعت کشاورزی از دلایل اصلی کمبود آب در جهان است، اما بعضی روش‌ها مثل استفاده از سیستم آبیاری پیشرفته و نوین در بخش کشاورزی، می‌تواند باعث صرفه جویی در مصرف آب شود. این روش‌ها در کشور‌های فوق پیشرفته در زمینه کشاورزی بیشتر مورد استقبال قرار می‌گیرند و راهی نتیجه بخش و مفید برای مقابله با کمبود آب در جهان هستند.
-
افزایش قیمت آب
یکی از عوامل دیگری که باعث صرفه جویی در مصرف آب می‌شود، افزایش قیمت آب است. با افزایش قیمت آب استفاده از آن کمتر شده و با بررسی‌های انجام شده حتی پساب و آلودگی که توسط انسان به آب منتقل می‌شده، با این موضوع کاهش یافته است.
سخن پایانی درباره عوامل کمبود آب در جهان
آب یکی از منابع مهم و ارزشمند برای تمامی موجودات جهان محسوب می‌شود و بدون آب زندگی و حیات بر روی کره زمین، دچار بحران و مشکلات جدی خواهد شد. عوامل زیادی در جهان وجود دارد که کمبود آب را تشدید می‌کند و عامل اصلی تمام آنها انسان است. انسان برای پیش بردن کار خود در جهت پیشرفت در زمینه‌های مختلف، موجب آلودگی و آسیب به منابع آب در سطح کره زمین شده و مشکل کمبود آب در جهان را برای آیندگان جدی‌تر و حادتر می‌کند. توسعه علم و پیشرفت در بخش‌های مختلف در جهت صرفه جویی در مصرف آب شرب، تلاش قابل قبول و نتیجه بخشی بوده که بسیاری از کشورها، در همین مسیر پیش رفته و مصرف منابع آب منطقه خود را کاهش داده‌اند. در مجموع در سراسر جهان کمبود آب شیرین و قابل شرب، خطری جدی محسوب می‌شود که اگر تمام مردم جهان به فکر آن نباشند، جنگ بر سر آب صورت می‌گیرد و خطرات جبران ناپذیری را ایجاد می‌کند.
