از منبع تحت فشار پمپ برای ایجاد جریان آب با یک سرعت و فشار ثابت در لولههای آبرسانی، و همچنین کاهش کارکرد پمپ آب استفاده میشود. منبع تحت فشار پمپ به نامهای مخزن تحت فشار، مخزن دیافراگمی و مخزن انبساط نیز شناخته میشود.
مخزن تحت فشار با ذخیرهسازی آب در خود، جریان آب را با فشار مناسب در شیر آب ساختمان برقرار میکند. و به همین دلیل نیاز به روشن و خاموش شدنهای مکرر پمپ را کاهش میدهد. یعنی دیگر لازم نیست با هر بار باز و بسته شدن شیر آب در ساختمان، پمپ آب روشن شود. هر چقدر حجم منبع تحت فشار بیشتر باشد، به پمپ، فشار کمتری وارد میشود. البته این بدان معنا نیست که میتوانید از هر حجمی برای منبع تحت فشار استفاده کنید. ظرفیتهای منبع تحت فشار پمپ برای مصارف خانگی از 24 لیتری برای سه واحد مسکونی تا حدود 150 لیتری برای ساختمانهای چند واحدی با یک پمپ مشترک مناسب هستند. به طور مثال برای یک مجتمع ۴ واحدی با واحدهای ۱۰۰ متری یک مخزن آب ۱۰۰۰ لیتری و یک منبع پمپ آب 60 لیتری تا ۱۰۰ لیتری، میتواند مناسب باشد.
مخزن پمپ آب چگونه کار می کند؟
قبل از آشنایی با روش کار مخزن پمپ آب، ابتدا لازم است انواع مخزن پمپ آب را معرفی کنیم. مخزن پمپ آب به دو دسته تیوپدار و بدون تیوپ (یا دیافراگمی) تقسیم میشود. ولی در اصطلاح عموم به هر دو دسته تیوپی و بدون تیوپ، منبع دیافراگمی گفته میشود. ( در ادامه هر دو دسته را به تفصیل معرفی میکنیم)
درون تمام منبعهای تحت فشار یک تیوپ با کیفیت ( یا دیافراگم) وجود دارد و در طرف دیگر تیوپ، هوای فشرده وجود دارد. روش کار مخزن پمپ آب به این صورت است که با روشن شدن پمپ، آب وارد تیوپ یا قسمت پایین دیافراگم مخزن دیافراگمی میشود. با پر شدن آنها، فشار هوای فشردهشده اطراف تیوپ یا بالای دیافراگم، باعث ایجاد فشار در سیستم میگردد. که باعث میشود آب با فشار مناسب به داخل لولههای آبرسانی هدایت شود.
تا زمانی که میزان آب ذخیره شده در منبع تحت فشار تماماً مورد استفاده قرار نگیرد، پمپ آب روشن نمیشود. ولی زمانی که حجم آب مخزن تحت فشار به صفر برسد، پمپ آب دوباره روشن شده و بر اساس ظرفیت منبع تحت فشار، آب را برای استفاده مجدد درون منبع تحت فشار ذخیره میکند.
مزایا و معایب استفاده از مخزن تحت فشار پمپ آب
امروزه مخزن پمپ آب خانگی، در کنار انواع مخازن ذخیره آب نقش مهمی در تاسیسات یک ساختمان دارد. مزایای استفاده از مخزن پمپ آب به مراتب بیشتر از معایب آن است. که در ادامه بررسی میکنیم:
مزایای استفاده از پمپ آب خانگی با مخزن انبساط
- کاهش مصرف برق.
- استهلاک کمتر پمپ (پمپ تعداد دفعات کمتری روشن میشود).
- افزایش طول عمر پمپ.
- کمتر شدن سر و صدای پمپ. به دلیل کمتر روشن و خاموش شدن آن.
- فشار آب یکنواخت شده و شدت نوسانات فشار آب کمتر میشود.
- کاهش استهلاک شبکه آبرسانی ساختمان با مهار ضربات مکانیکی ناشی از روشن و خاموش شدن پمپ.
معایب پمپ آب خانگی با منبع تحت فشار
- به دلیل کاهش باد منبع و یا پارگی تیوب، تعداد دفعات کنترل و سرویس کردن آن زیاد بوده و هزینه سرویس دورهای را تحمیل میکند.
- نیاز به تعویض تیوپ حداقل سالی دو بار، تا آب مصرفی شما دچار آلودگی نگردد. ( زیرا عمر تیوپ منبع انبساط در مصارف آب آشامیدنی، طبق استاندارد 4 ماه است. و در این بازه 4 ماهه، به طور میانگین تیوپ همانند بادکنک حدود 12000 بار پر و خالی میشود. و به همین دلیل مولکولهای پلیمر از سطح تیوپ جدا شده و باعث آلودگی آب میگردند.)
- پمپ باید هر 3 تا 6 ماه یک بار سرویس گردد، تا عمر آن افزایش یابد.
انواع مخازن تحت فشار
- منبع تحت فشار دیافراگمی
- منبع تحت فشار تیوپی
منبع تحت فشار دیافراگمی و منبع تحت فشار تیوپی
تفاوت منبع تحت فشار دیافراگمی یا منبع تحت فشار بدون تیوپ، با منبع تیوپ دار در شکل لاستیک داخل آنها است. به طوری که در نوع تیوپ دار از یک تیوپ شبیه بادکنک استفاده میشود. ولی در مخزن دیافراگمی یک دیافراگم لاستیکی تعبیه شدهاست. همچنین تیوپ منبع پمپ آب، به دو دسته ته باز و ته بسته تقسیم میشوند.
در مخزن تحت فشار تیوپی به جای دیافراگم، تیوپ داخل مخزن، آب و هوای فشرده را از هم جدا میکند. | در منبع تحت فشار دیافراگمی، غشا و یا دیافراگم، محل ذخیره آب و هوای فشرده را از هم جدا می کند. |
مخزن تحت فشار با تیوپ بهتر است یا بدون تیوپ(دیافراگمی)؟
اگر بخواهیم بین مخزن تحت فشار با تیوپ بادکنکی شکل و منبع دیافراگمی پمپ آب که اصطلاحاً بدون تیوپ میباشد مقایسهای داشته باشیم، باید بگوییم که هر کدام از این مخازن انبساط، مزایا و معایب خود را دارد که در ادامه به بررسی آنها میپردازیم.
مزایا و معایب منبع تحت فشار دیافراگمی:
- منبع تحت فشار دیافراگمی (بدون تیوپ) طول عمر بیشتری دارد.
- قیمت منبع تحت فشار دیافراگمی از قیمت منبع پمپ آب تیوپ دار بیشتر است.
- خراب شدن مخزن پمپ آب دیافراگمی به مراتب از مخزن تحت فشار تیوپی کمتر است. ولی در صورت خرابی و پارگی لاستیک، تعمیر آن دشوار است.
مزایا و معایب منبع تحت فشار تیوپ دار
- منبعهای تیوپ دار ارزانتر هستند.
- تعمیرات آنها آسانتر و کم هزینهتر از منبع تحت فشار دیافراگمی است.
- تعویض تیوپ منبع تحت فشار از تعویض دیافراگم راحتتر است. و با علم بر ته باز یا ته بسته بودن تیوپ و ارتفاع و قطر لاستیک، میتوان به راحتی نسبت به تعویض تیوپ منبع انبساط اقدام نمود.
- اکثر مخازن موجود در بازار به صورت تیوپدار هستند.
نحوه نصب مخزن تحت فشار
برای نصب مخزن پمپ آب نیاز به تجهیزات زیر دارید:
اجزاء پمپ آب خانگی برای نصب مخزن پمپ آب
- پنج راهی
- شیر قطع و وصل
- کلید اتوماتیک یا پرشر سوییچ
- درجه فشار سنج
- منبع تحت فشار
- فلوتر کنترل جریان
- صافی
- شیر یک طرفه
- شیر تخلیه آب
در عکس بالا نحوه نصب مخزن تحت فشار آموزش داده شده است. در ادامه، نکات مهم و سوالات متداول در زمان نصب پمپ را بررسی میکنیم:
نکات مهم نحوه نصب مخزن تحت فشار:
- در زمان نصب پمپ آب خانگی باید وزن لولهها مهار شود. و نباید پمپ، تکیهگاه وزنی این لولهها و در معرض فشار باشد.
- طبق مقررات ملی ساختمان، اتصال پمپ به انشعاب اصلی سیستم آب شهری غیر قانونی است. از این رو باید پمپ از لوله اصلی شهری جدا بوده و در محلی غیر از آن و توسط شیر یکطرفه به سیستم آب شهری وصل شود.
- هنگام نصب مخزن در ورودی منبع، از شیر صافی استفاده کنید. چون از ورود اجسام ریز به داخل تیوپ که توسط پمپ و با فشار زیاد پمپاژ میشوند، جلوگیری کرده و در نتیجه به تیوپ آسیبی وارد نمیشود.
- مقدار باد منبع پمپ آب با توجه به حجم مخزن و فشار سیستم محاسبه میشود.
- زمان نصب مخزن تحت فشار، با تنظیم کلید اتوماتیک میتوانید با توجه به نیاز خود پمپ را روشن و خاموش کنید. به این صورت؛ مثلا اگر فشار به زیر 1، 1.5 و یا 2 بار رسید، پمپ استارت خورده و شروع به کار نماید. یا اگر کلید اتوماتیک را روی حالت حداکثر قرار دهید، در صورتی که هر شیر آبی در مدار پمپ باز شود (به عبارتی دیگر با کمترین مصرف آب)، پمپ شروع به کار نماید.
- هر چه سایز و حجم منبع بیشتر باشد، نیاز به استارت پمپ دیرتر اتفاق میافتد. سایز مخزن پمپ آب ارتباطی با فشار آب ندارد. فشار آب وابسته به پمپ شما است.
- سایز مخزن باید متناسب با قدرت پمپ انتخاب شود.
- بعد از نصب مخزن، هر ماه فشار هوای مخزن را چک نمایید. زیرا در صورت کاهش فشار هوای تیوپ، خاصیت کشسانی آن از بین رفته و بعد از مدتی سوراخ میگردد. همچنین در اثر پر و خالی شدن متعدد، ممکن است تیوپ از حالت طبیعی خارج شود.
نتیجه گیری
منبع تحت فشار پمپ (pressure tank) برای نگهداری آب تحت فشار، طراحی شده است. استفاده از این منابع، عمر پمپ را افزایش میدهد، سر و صدای کمتری ایجاد میکند و دبی آب ثابتتری در لولههای آبرسانی ایجاد میکند. اما پمپها بدون مخزن پمپ آب نیز کار خواهند کرد. زیرا پمپهای اتوماتیک و مجهز به کنترل کننده فشار ثابت نیز وجود دارند. پیشنهاد ما این است با وجود داشتن بهترین مخزن آب خانگی نیز، اگر منبع پمپ آب خانگی داشته باشید بهتر است. مخصوصاً هنگام دوش گرفتن یا توالت رفتن که پمپ به ندرت 100٪ کار میکند. بدون منبع تحت فشار پمپ، فشار روی پرشر سوئیچ با کنترلر شما بیشتر خواهد بود. که ممکن است در یک لحظه و کاملا اتفاقی خراب شود.