با توجه به اهمیت آب در زندگی و صنایع، انتخاب و استفاده از مخزن ذخیره آب نکته‌ای است که نمی‌توان آن را نادیده گرفت. به طور کلی منبع آب را می‌توان به مخزن فلزی و مخزن پلاستیکی (پلی اتیلن) تقسیم‌بندی کرد. اما سوالی که اغلب پیش می‌آید این است که مخزن فلزی بهتر است یا پلی اتیلن؟ چگونه می‌توانیم مناسب‌ترین مخزن را برای خودمان انتخاب کنیم؛ که نه تنها سلامت و بهداشت آب را تامین کند، بلکه هزینه مناسبی هم داشته باشد. برای کمک به پاسخ این سوالات، مقایسه‌ای بین ویژگی‌های اصلی این دو مخزن انجام داده‌ایم تا بهتر بتوانیم انتخابی بین مخزن آب پلاستیکی یا فلزی داشته باشیم.
تانکر فلزی بهتر است یا پلاستیکی؟
تفاوت اصلی بین تانکر آب فلزی و تانكر پلاستيكي، مواد سازنده آنهاست. مخزن فلزی یا تانکر فلزی از مواد فولادی، گالوانیزه و یا استیل تولید می‌شود. و مخازن آب پلاستیکی به طور معمول از پلی اتیلن تولید می‌شود که ماده‌ای درجه یک برای مواد غذایی است. (برای اطلاعات بیشتر مقاله “آشنایی با پلی اتیلن” را بخوانید)
اما برای اینکه بدانیم کدام یکی از مخزن آب پلاستیکی یا فلزی برای ما بهتر است، در هنگام انتخاب انواع مخازن ذخیره آب باید به چهار نکته اصلی توجه کنیم: کیفیت، کاربرد، ظرفیت و قیمت. در ادامه هر کدام از این ویژگی‌ها را برای هر دو مخزن بیشتر توضیح می‌دهیم:
مقایسه ویژگی‌های اصلی منبع آب پلاستیکی و فلزی
مواد به کار رفته در مخازن پلاستیکی و فلزی خصوصیات، شایستگی‌ها و ضعف‌های منحصربه‌فرد خود را دارند. هر کدام از این مخازن در اشکال، اندازه و کیفیت‌های مختلف ساخته می‌شوند. هر شخص باید بر اساس نیازهای فردی خود تعیین کند چه نوع منبع آب برایش مناسب است. در ادامه ویژگی‌های اصلی که نشان می‌دهد مخزن آب پلاستیکی یا فلزی، کدام یک مناسب‌تر است را مقایسه کرده‌ایم تا بتوانید بهتر تصمیم بگیرید:
1-طول عمر مخزن پلاستیکی و فلزی
مخازن آب پلی اتیلن معمولا طول عمر 15 تا 25 دارند (بستگی به برندی که خریداری می‌کنید). استفاده از تکنیک‌های تثبیت UV نیز طول عمر مخازن پلی اتیلن آب را بسیار بیشتر از مخازن پلاستیکی معمولی می‌کند. همچنین استابلایزرهای ماورا بنفش که در ساخت منبع به مخلوط پلیمر اضافه می‌شوند؛ از شکننده و تجزیه شدن مخزن پلی اتیلن جلوگیری می‌کند. اما در کل مخازن پلی اتیلن برای استفاده در فشار جوی مناسب هستند. این یعنی مخازن پلی اتیلن در برابر ضربات شدید مکانیکی که به یک نقطه وارد شود آسیب‌پذیرند.
اما تانکر فلزی نسبت به تانکر آب یا مخزن پلی اتیلن، مقاومت بیشتری در برابر ضربات اجسام تیز و بریدگی دارند. طول عمر مخازن آب استیل و گالوانیزه نیز معمولاً بیشتر است و باید حداقل 25 سال دوام داشته باشند؛ به شرطی که در فرآیند تولید مخزن، روکش آن آسیب نبیند و درزهای آن به درستی ایجاد و مهر و موم شده‌باشند. و اینکه آب استفاده‌شده خیلی خورنده نباشد. (حلال‌هایی که ممکن است باعث خوردگی شوند مانند آب شور یا کلر موجود در استخرها را باید از تانکر فلزی دور نگه داشت. در این حالت در صورت عدم تصفیه آب یا گالوانیزه سازی صحیح، ممکن است تانکر آب فلزی سریعتر از معمول، زنگ بزند.)
2-کیفیت آب در مخازن پلاستیکی و فلزی
مخازن پلی اتیلن برای نگهداری و ذخیره آب به مدت طولانی ساخته شده‌اند. مواد به کار رفته در ساخت این مخازن از پلی اتیلن تأیید شده با کیفیت غذایی FDA / NSF ساخته‌شده و نوع سه لایه آن دارای مهارکننده‌های UV داخلی هستند و مانع از رشد جلبک در آب می‌شوند. و به مخزن ضد جلبک معروف هستند. همچنین نوع مخزن سه لایه آنی باکتریال که شرکت تهران پلیمر تنها تولیدکننده آن در کشوراست؛ با تولید پوشش‌های داخلی آبی با تکنولوژی نانو و خواص آنتی باکتریالی، محصولات ضد باکتری و ضدجلبک به طور همزمان را پدید آورده‌است. از این رو این بهترین گزینه برای نگهداری بهداشتی آب و مواد غذایی هستند.
منبع آب فلزی ضد زنگ نیز اگر دچار خوردگی در درزها، پرچ‌ها یا پیچ‌ها نشود و با کیفیت بالا تولید شده‌باشند می‌توانند آب را با کیفیت یکسانی ذخیره کنند. همچنین می‌تواند نور خورشید را کاملاً منعکس کند تا گرما را جذب نکند و به این صورت داخل مخزن از جنس استنلس استیل جلبک تولید نخواهد شد.
اما با این وجود در بعضی از مخازن فلزی ضد زنگ معمولا پیچ‌ها و پرچ‌ها آب آشامیدنی را آلوده می‌کنند. تحقیقی که توسط سرویس‌های بهداشت عمومی و محیط زیست در تاسمانی صورت گرفته، مشخص کرد آب موجود در برخی از مخازن استیل ضد زنگ، حاوی مقادیری سرب مضر بوده‌است.
3-کاربرد منبع آب پلاستیکی و فلزی
دامنه استفاده از مخزن پلی اتیلن شامل صنایع شیمیایی، صنایع دارویی، صنایع غذایی، سموم دفع آفات، صنایع متالورژی و … است. و به طور عمده برای تامین و ذخیره آب آشامیدنی در ساختمان‌ها و به عنوان تجهیزات کمکی برای تصفیه آب استفاده می‌شود.
علاوه بر این، مخزن پلاستیکی آب می‌تواند به عنوان ظرفی واکنش‌ناپذیر برای ذخیره حلال‌های آلی و یک ظرف ایده‌آل برای ذخیره‌سازی محلول‌های خورنده، اسیدهای معدنی و محلول تمیز کننده باشد. و تا حد زیادی جایگزین فولاد ضد زنگ، تیتانیوم، فولاد آلیاژی نیکل و … خواهد بود.
مخازن آب فلزی ضد زنگ (مانند مخزن از جنس استنلس استیل)، فقط برای تولید صنعتی و یا ذخیره آب مناسب است. و نمی‌توان اسید کلریدریک، اسید سولفوریک یا مایع با محتوای اسیدی و … را در آن ذخیره کرد.
4-رنگ ها و طراحی مخازن پلاستیکی و فلزی
با توجه به روند قالب‌گیری مخازن آب پلی اتیلن، آنها می‌توانند در اشکال و سایزهای مختلف تولید شوند. از مخزن عمودی و مخزن افقی گرفته تا مخازنی برای استفاده در فضای خاص و محدود؛ مانند مخزن زیر پله ای، مخزن آسانرو، مخزن مکعبی، مخزن بیضی، مخزن قیفی، تانکر آب نیسانی و …
همچنین در بسیاری از مخازن آب پلی اتیلن، طیف وسیعی از رنگ ارائه می‌شود.
مخازن آب فولادی به طور معمول در حالت افقی و عمودی موجود هستند. مخازن مکعبی و قیفی نیز در صورت نیاز تولید می‌شوند. برای تنوع رنگی نیز معمولا از رنگ اپوکسی برای پوشش نهایی مخزن فلزی استفاده می‌شود.
5-حمل و نقل مخزن پلاستیکی و فلزی
مخازن پلی اتیلن به راحتی قابل حمل هستند. از آنجا که این مخازن سبک و بادوام هستند، حملونقل آنها آسان است. تانکر پلاستیکی آب با استفاده از روش‌های حملونقل مانند ناقلین متداول و تریلرهای مسطح حمل می‌شوند. در حالی که مخازن فلزی نیازهای ویژه‌ای برای حملونقل دارند. و از آنجا که مخازن پلی اتیلن و پلاستیکی نسبت به مخازن فولادی سبک‌تر هستند، حملونقل آنها ارزان‌تر است.
6-ظرفیت مخازن پلاستیکی و فلزی
مخازن آب پلی اتیلنی در ظرفیت‌های زیر 100 لیتر تا 30000 لیتر تولید می‌شوند. منابع پلی اتیلن اقتصادی ترین گزینه برای ذخیره آب تا حدود 50،000 گالن هستند.
مخازن فولادی ضد زنگ را می‌توان با ظرفیت‌های بالاتر از مخازن پلی اتیلن تولید کرد و اغلب برای اهداف خاصی استفاده می‌شوند. مخازن فولاد ضد زنگ می‌توانند برای ذخیره مواد تا حداکثر 250،000 لیتر ساخته شوند. همچنین در صورتی که حجم مخزن سفارش داده‌شده زیاد باشد، معمولاً این امکان وجود دارد که تولیدکنندگان، در محل نصب مخزن، اقدام به ساخت مخزن فلزی به وسیله مونتاژ ورق‌های پیش ساخته بوسیله پیچ و مهره نمایند.
7-قیمت مخازن پلاستیکی و فلزی
به صورت کلی قیمت مخزن پلی اتیلن بسیار ارزان‌تر از مخزن فلزی ضد زنگ ( مانند مخزن استنلس استیل) است؛ تقریباً 50٪ ارزان‌تر.
دیگر مزایای منبع پلاستیکی و فلزی
اگر چه با بررسی ویژگی‌های اصلی که در بالا گفته شد تقریبا می‌توانید مشخص کنید که برای هدفتان چه مخزنی بهتر است. اما ما در ادامه ویژگی‌های بیشتری را بررسی کرده‌ایم تا در انتها بتوانید با اطمینان بیشتر تصمیم بگیرید کدام را انتخاب کنید: مخزن آب پلاستیکی یا فلزی.
1- سهولت نصب
جاگذاری مخازن پلی اتیلن سبک‌تر و راحت‌تر از مخزن فلزی است. اگر بعداً هم تصمیم گرفتید آن را جابه‌جا کنید، جابجایی آن بسیار راحت‌تر است.
اما پس از نصب مخزن فلزی، جابه‌جایی آن کار دشواری است. علاوه بر مشکل سنگین بودن مخزن، این کار می‌تواند یکپارچگی ساختاری آن را به خطر بیندازید و باعث ایجاد نشتی شود.
2- ضد نشت بودن
مخازن پلی اتیلن با ظرفیت‌های معمول، به صورت یکپارچه و بدون درز ساخته می‌شوند. و در ظرفیت‌های بالاتر به صورت دو قطعه با درز جوش داده‌شده ساخته می‌شوند. به همین دلیل مخازن پلی اتیلن تا ظرفیت 20.000 لیتر که به صورت یکپارچه ساخته می‌شوند هیچگاه دچار نشتی نمی‌شوند.
مخازن فلزی احتمال بیشتری برای نشت مایعات دارند زیرا از اتصال قطعه‌های مختلف به هم ساخته می‌شوند. علاوه بر این، خوردگی در درزها، پرچ‌ها یا پیچ‌ها، یا جوشکاری نادرست که منجر به ایجاد زنگ‌زدگی و خوردگی شود نیز می‌تواند باعث نشتی آب شوند.
همچنین گزارش‌هایی مبنی بر نشت مخازن استنلس استیل در طی دو سال اول به دلیل تولید ضعیف وجود دارد.
3- ضد خوردگی و ضد زنگ
تانکر پلاستیکی به دلیل عدم خوردگی، تنها گزینه مناسب برای مناطق مرطوب است.
4- مقاومت در برابر حوادث
- آتش‌سوزی
در صورت وقوع آتش‌سوزی، مخزن پلاستیکی در اثر گرما ذوب می‌شود و باعث غیر قابل استفاده شدن آنها می‌شود. اما منبع آب فلزی در برابر آتش مقاوم است و اغلب پس از عبور از حادثه آتش‌سوزی همچنان قابل استفاده هستند.
- زلزله
با توجه به قابلیت انعطاف پلی اتیلن، مخازن چند لایه پلی اتیلن نسب به مخازن فلزی، در سوانحی مانند زلزله بهتر عمل می‌کنند. و کمترین صدمه به آنها وارد می‌شود.
نتیجه‌گیری
در نهایت و در پاسخ به سوال مخزن فلزی بهتر است یا پلی اتیلن باید گفت؛ با توجه به نکات جامعی که بررسی شد، مخزن آب پلاستیکی یا فلزی هر دو می‌توانند مخازن مناسبی برای ذخیره آب باشند؛ در صورتی که شرایط خود را به درستی بسنجید، مخزن پلی اتیلن برای ذخیره‌سازی آب در ساختمان‌ها و صنایع و ذخیره انواع محلول اسیدی و قلیایی مناسب است. همچنین انعطاف زیادی در سایز و نحوه نصب و نگهداری دارد. از مزیت‌های اصلی مخزن فلزی این است که می‌توان آن را در ابعاد بزرگ تولید و در محل مونتاژ و استفاده کرد.
